ഡിജിറ്റല്‍ കറന്‍സി
ഒരു സെന്‍ട്രല്‍ ബാങ്ക് നല്‍കുന്ന കറന്‍സി നോട്ടുകളുടെ ഡിജിറ്റല്‍ രൂപമാണ് സെന്‍ട്രല്‍ ബാങ്ക് ഡിജിറ്റല്‍ കറന്‍സി (CBDC) അല്ലെങ്കില്‍ ഡിജിറ്റല്‍ രൂപ. ഡിജിറ്റല്‍ കറന്‍സി അല്ലെങ്കില്‍ രൂപ എന്നത് പണത്തിന്റെ ഒരു ഇലക്ട്രോണിക് രൂപമാണ്, അത് തൊടതെയുള്ള ്ഇടപാടുകളില്‍ ഉപയോഗിക്കാനാകും. കേന്ദ്ര ബജറ്റ് 2022 അവതരിപ്പിക്കുമ്പോള്‍, റിസര്‍വ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ (ആര്‍ബിഐ) ഉടന്‍ തന്നെ ഡിജിറ്റല്‍ കറന്‍സി പുറത്തിറക്കുമെന്ന് ധനമന്ത്രി നിര്‍മ്മല സീതാരാമന്‍ പ്രഖ്യാപിച്ചിരുന്നു.
സെന്‍ട്രല്‍ ബാങ്ക് ഡിജിറ്റല്‍ കറന്‍സിയെ രണ്ട് തരത്തില്‍ തരം തിരിക്കാം
1) റീട്ടെയില്‍ (CBDC-R): റീട്ടെയില്‍ ഇആഉഇ എല്ലാവര്‍ക്കും ഉപയോഗത്തിന് ലഭ്യമായിരിക്കും.
2) മൊത്തവ്യാപാരം (CBDC-W) തിരഞ്ഞെടുത്ത ധനകാര്യ സ്ഥാപനങ്ങളിലേക്കുള്ള നിയന്ത്രിത പ്രവേശനത്തിനായി രൂപകല്‍പ്പന ചെയ്തിട്ടുള്ളതാണ്.
ഡിജിറ്റല്‍ രൂപയുടെ മൊത്തവ്യാപാര പൈലറ്റില്‍ പങ്കാളിത്തത്തിനായി 9 ബാങ്കുകള്‍
സ്റ്റേറ്റ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ, ബാങ്ക് ഓഫ് ബറോഡ, യൂണിയന്‍ ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ, എച്ച്ഡിഎഫ്സി ബാങ്ക്, ഐസിഐസിഐ ബാങ്ക്, കൊട്ടക് മഹീന്ദ്ര ബാങ്ക്, യെസ് ബാങ്ക്, ഐഡിഎഫ്സി ഫസ്റ്റ് ബാങ്ക്, എച്ച്എസ്ബിസി എന്നിവയാണ് ഒമ്പത് ബാങ്കുകളെന്ന് ആര്‍ബിഐ പുറത്തിറക്കിയ പ്രസ്താവനയില്‍ പറയുന്നു.
ഡിജിറ്റല്‍ രൂപയും ക്രിപ്റ്റോകറന്‍സിയും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം
ഒരു വികേന്ദ്രീകൃത ഡിജിറ്റല്‍ അസറ്റും ബ്ലോക്ക്‌ചെയിന്‍ സാങ്കേതികവിദ്യയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള വിനിമയ മാധ്യമവുമാണ് ക്രിപ്റ്റോകറന്‍സി. എന്നിരുന്നാലും, അതിന്റെ വികേന്ദ്രീകൃത സ്വഭാവം കാരണം ഇത് പ്രാഥമികമായി വിവാദമായിത്തീര്‍ന്നു, അതായത് ബാങ്കുകള്‍, ധനകാര്യ സ്ഥാപനങ്ങള്‍ അല്ലെങ്കില്‍ കേന്ദ്ര അധികാരികള്‍ പോലുള്ള ഒരു ഇടനിലക്കാരനും ഇല്ലാതെ അതിന്റെ പ്രവര്‍ത്തനം. നേരെമറിച്ച്, റിസര്‍വ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ (ആര്‍ബിഐ) നല്‍കുന്ന സെന്‍ട്രല്‍ ബാങ്ക് ഡിജിറ്റല്‍ കറന്‍സി (സിബിഡിസി) ഒരു ഡിജിറ്റല്‍ രൂപത്തില്‍ നിയമപരമായ ടെന്‍ഡര്‍ ആയിരിക്കും.
”ഡിജിറ്റല്‍ രൂപ ബിറ്റ്കോയിന്‍, എതെറിയം, മറ്റ് ക്രിപ്റ്റോകറന്‍സികള്‍ എന്നിവയില്‍ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായിരിക്കും, അത് സര്‍ക്കാരിന്റെ പിന്തുണയോടെ ആയിരിക്കും. രണ്ടാമതായി, ഗവണ്‍മെന്റ് പിന്തുണയുടെ അടിസ്ഥാനത്തില്‍ ഒരു ആന്തരിക മൂല്യം ഉള്ളതിനാല്‍, ഡിജിറ്റല്‍ രൂപയ്ക്ക് തുല്യമായ ഒരു ഫിസിക്കല്‍ രൂപ കൈവശം വയ്ക്കുന്നതിന് തുല്യമായിരിക്കും, ”പ്രോസെറ്റ്‌സ് എക്‌സ്‌ചേഞ്ച് സ്ഥാപകനും ഡയറക്ടറുമായ മനോജ് ഡാല്‍മിയ പറഞ്ഞു.
ഡിജിറ്റല്‍ രൂപയുടെ നേട്ടങ്ങള്‍
ഇടപാട് ചെലവ് കുറയ്ക്കുന്നതിനു പുറമേ, ഒരു ഡിജിറ്റൈസ്ഡ് കറന്‍സി ഉള്ളത് അംഗീകൃത നെറ്റ്വര്‍ക്കുകള്‍ക്കുള്ളില്‍ നടക്കുന്ന എല്ലാ ഇടപാടുകളും എത്തിച്ചേരാന്‍ ചെയ്യുന്നത് സര്‍ക്കാരുകള്‍ക്ക് എളുപ്പമാക്കും. ഗവണ്‍മെന്റിന്റെ നോട്ടം ഒഴിവാക്കുക അസാധ്യമാകും, അങ്ങനെ എല്ലാ ഇടപാടുകളും രാജ്യത്തിനുള്ളിലെ പ്രസക്തമായ നിയമങ്ങള്‍ക്ക് വിധേയമാകും. അതിനാല്‍, പണം എങ്ങനെ രാജ്യത്തേക്ക് പോകുന്നു എന്നതില്‍ സര്‍ക്കാരിന് മികച്ച നിയന്ത്രണം ഉണ്ടായിരിക്കും, ഇത് ഭാവിയിലേക്കുള്ള മികച്ച ബജറ്റിംഗിനും സാമ്പത്തിക പദ്ധതികള്‍ക്കും ഇടം സൃഷ്ടിക്കാനും മൊത്തത്തില്‍ കൂടുതല്‍ സുരക്ഷിതമായ അന്തരീക്ഷം സൃഷ്ടിക്കാനും അവരെ അനുവദിക്കും,
ഡിജിറ്റല്‍ കറന്‍സിയുടെ മറ്റൊരു നേട്ടം അവ കീറുകയോ പൊള്ളുകയോ ശാരീരികമായി കേടുപാടുകള്‍ സംഭവിക്കുകയോ ചെയ്യില്ല എന്നതാണ്. അവര്‍ക്ക് ശാരീരികമായി നഷ്ടപ്പെടാനും കഴിയില്ല. ഫിസിക്കല്‍ നോട്ടുകളെ അപേക്ഷിച്ച് ഡിജിറ്റല്‍ കറന്‍സിയുടെ ലൈഫ് ലൈന്‍ അനിശ്ചിതത്വത്തിലായിരിക്കും.
ആദ്യ ഘട്ടത്തില്‍ ഇടപാട് ഇങ്ങനെ
റിസര്‍വ് ബാങ്കിന്റെ ഡിജിറ്റല്‍ കറന്‍സി പ്രോഗ്രാമില്‍ പങ്കാളികളാകുന്ന ബാങ്കുകളുമായി സഹകരിച്ചു പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്ന ഡിജിറ്റല്‍ വാലറ്റുകള്‍ വഴി മാത്രമായിരിക്കും ആദ്യ ഘട്ടത്തില്‍ ഇടപാട്. വ്യക്തികളില്‍ നിന്ന് വ്യക്തികളിലേക്കും വ്യക്തികളില്‍ നിന്ന് മര്‍ച്ചന്റ് വാലറ്റുകളിലേക്കും ഡിജിറ്റല്‍ കറന്‍സി ട്രാന്‍സ്ഫര്‍ ചെയ്യാന്‍ കഴിയും. ക്യൂ.ആര്‍ അടിസ്ഥാനമാക്കിയായിരിക്കും കൈമാറ്റം. ഡിജിറ്റല്‍ കറന്‍സിയായി തന്നെ സ്വീകര്‍ത്താവിന്റെ അക്കൗണ്ടില്‍ സൂക്ഷിക്കാവുന്ന ഈ തുക ആവശ്യമെങ്കില്‍ ബാങ്ക് അക്കൗണ്ടുകളിലേക്ക് നിക്ഷേപമാക്കി മാറ്റി ബാങ്കില്‍ നിന്ന് സാധാരണ കറന്‍സിയാക്കി മാറ്റി വാങ്ങാം. ആദ്യ ഘട്ടത്തില്‍ നാല് നഗരങ്ങളില്‍ നാല് ബാങ്കുകളാണ് പദ്ധതിയുടെ ഭാഗമാകുന്നത്. മുംബൈ, ന്യൂഡല്‍ഹി, ബെംഗളൂരു, ഭുവനേശ്വര്‍ എന്നിവയാണ് തിരഞ്ഞെടുത്ത നഗരങ്ങള്‍.